Gói Trọn Ký Ức Mùa Lễ: Tết Hàn Thực và Món Bánh Trôi Bánh Chay Ngọt Mát

Tuổi thơ của nhiều người gắn liền với hình ảnh mẹ nắn từng viên bánh trôi, nhẹ tay thả vào nồi nước sôi lăn tăn. Tết Hàn Thực không ồn ào như Tết Nguyên Đán, nhưng lại đong đầy hương vị yêu thương qua từng chiếc bánh giản dị.Cùng mình tìm hiểu ý nghĩ của bánh trôi, bánh chay trong ngày hàn thực và cáchlamf nên hưng chiếc bánh dẻo dẻo, thơm ngon tại nhà nào!

Ý nghĩa Tết Hàn Thực trong văn hóa Việt Nam

Nguồn gốc và lịch sử Tết Hàn Thực

• Tết Hàn Thực diễn ra vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch hàng năm.
• Từ “Hàn Thực” có nghĩa là “thức ăn lạnh” (hàn = lạnh, thực = thức ăn).
• Nguồn gốc của ngày này bắt đầu từ Trung Quốc, có gắn liền với câu chuyện truyền thuyết về người trung thần Giới Tử Thất (Zhào Jié) thời Xuân Thu.
• Tương truyền Giới Tử Thất bị kẻ thù hãm hại, thân nhân không thể dùng lửa nướng thức ăn để tế vì sợ kẻ thù phát hiện, nên chỉ làm thức ăn nguội, không qua lửa gọi là “Hàn Thực” để tưởng nhớ.
• Ở Việt Nam, tục lệ này được tiếp thu và biến đổi, trở thành dịp con cháu làm bánh trôi, bánh chay cúng tổ tiên, cầu mong bình an, may mắn.

Ý nghĩa văn hóa và tâm linh của Tết Hàn Thực

• Ngày tưởng nhớ tổ tiên: Tết Hàn Thực là dịp để con cháu bày tỏ lòng biết ơn đối với ông bà, tổ tiên qua việc dâng các món bánh truyền thống lên bàn thờ.
• Bánh trôi, bánh chay không chỉ đơn thuần là món ăn mà còn mang nhiều ý nghĩa biểu tượng:
  • Bánh trôi: Viên bánh nhỏ, nhân đường phên ngọt ngào bên trong tượng trưng cho sự thanh khiết, giản dị và sự vươn lên trong cuộc sống. Bánh nổi lên trên mặt nước như biểu hiện cho sự thành công và vượt qua khó khăn.
  • Bánh chay: Bánh có nhân đậu xanh ngọt bùi tượng trưng cho sự đầy đủ, viên mãn, sung túc trong gia đình và cuộc sống.
• Phong tục không dùng đồ nướng: Người ta kiêng nướng thức ăn trong ngày này để tưởng nhớ Giới Tử Thất và giữ gìn truyền thống “thức ăn lạnh”.
• Tăng cường tình cảm gia đình: Việc cùng nhau làm bánh trôi, bánh chay cũng là cách gắn kết các thế hệ trong gia đình, lưu giữ nét đẹp văn hóa truyền thống.

Cách làm bánh trôi và bánh chay truyền thống

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết từng bước làm bánh trôi và bánh chay – hai loại bánh phổ biến nhất trong ngày Tết Hàn Thực.

Nguyên liệu cần chuẩn bị

Nguyên liệu	Số lượng	Ghi chú
Bột nếp	300g	Để làm vỏ bánh
Đường phên	150g	Đập vụn hoặc cắt nhỏ cho nhân bánh trôi
Đậu xanh đã tách vỏ	200g	Ngâm nước rồi hấp chín cho nhân bánh chay
Vừng trắng (mè)	50g	Rang giòn để rắc lên bánh
Muối	1/4 muỗng cà phê	Nhấn vị cho bột
Nước lọc	200-250ml	Dùng để nhào bột
Gừng tươi	1 củ nhỏ	Dùng để nấu nước đường gừng (tùy chọn)
Đường cát	100g	Dùng nấu nước đường ăn kèm

Phần 1: Làm bánh trôi

∗ Bước 1: Chuẩn bị bột vỏ bánh

• Cho bột nếp vào tô lớn.
• Thêm muối để tăng vị đậm đà.
• Từ từ đổ nước lọc vào bột trong khi nhào bằng tay.
• Nhào kỹ đến khi bột mịn, dẻo và không dính tay. Nếu bột quá khô, thêm chút nước; nếu nhão quá, thêm ít bột nếp.

∗ Bước 2: Chuẩn bị nhân bánh

• Đường phên cắt nhỏ hoặc đập vụn thành các miếng nhỏ vừa ăn.

∗ Bước 3: Nặn bánh

• Lấy một viên bột nhỏ (khoảng bằng quả bóng bàn nhỏ).
• Dẹt viên bột rồi đặt một viên đường phên nhỏ vào giữa.
• Nhẹ nhàng vo tròn lại sao cho nhân được bao kín hoàn toàn.

∗ Bước 4: Luộc bánh

• Đun sôi một nồi nước lớn.
• Thả nhẹ từng viên bánh vào nồi nước sôi.
• Khi bánh nổi lên mặt nước, luộc thêm khoảng 1 phút để đảm bảo bánh chín đều.
• Vớt bánh ra thả vào bát nước lạnh để bánh không dính nhau và giữ độ dai.

∗ Bước 5: Hoàn thiện món ăn

• Rang vừng trắng cho thơm.
• Rắc vừng lên trên bánh khi ăn hoặc trộn nhẹ để bánh thêm phần hấp dẫn và bùi béo.

Phần 2: Làm bánh chay

∗ Bước 1: Chuẩn bị nhân đậu xanh

• Đậu xanh đã tách vỏ ngâm trong nước khoảng 2 giờ cho mềm.
• Hấp hoặc luộc đậu xanh đến khi chín nhừ.
• Giã hoặc xay nhuyễn đậu xanh.
• Trộn đều với đường cát cho vừa ngọt.

∗ Bước 2: Làm vỏ bánh

• Tương tự phần làm bánh trôi: nhào bột nếp với nước và chút muối đến khi mịn dẻo.

∗ Bước 3: Nặn bánh

• Lấy một viên bột nhỏ.
• Dẹt viên bột rồi đặt một ít nhân đậu xanh vào giữa.
• Vo tròn kín nhân bên trong.

∗ Bước 4: Luộc bánh

• Luộc tương tự như bánh trôi: thả vào nước sôi, khi bánh nổi lên mặt nước thì luộc thêm khoảng 1 phút.
• Vớt ra thả vào nước lạnh.

Phần 3: Nấu nước đường gừng (ăn kèm bánh chay)

∗ Nguyên liệu nấu nước đường gừng:

• 500ml nước lọc
• 100g đường cát
• Gừng tươi thái sợi (khoảng 1 củ nhỏ)

∗ Cách làm:

• Cho nước lọc, đường và gừng thái sợi vào nồi.
• Đun lửa nhỏ đến khi đường tan hết và nước hơi sánh lại.
• Có thể gia giảm lượng đường hoặc gừng tùy khẩu vị.

Một số bí quyết giúp làm bánh ngon hơn

• Nhào bột kỹ: Bột mịn dẻo giúp bánh dai ngon, không bị bở hay quá cứng.
• Nặn bánh nhẹ tay: Tránh làm rách vỏ khiến nhân bị lòi ra khi luộc.
• Luộc đúng cách: Nước phải sôi trước khi thả bánh; giữ lửa vừa để tránh bánh bị vỡ.
• Ngâm nước lạnh sau luộc: Giúp bánh không dính nhau và giữ độ mềm dai.
• Rang vừng vừa phải: Tránh rang quá cháy gây đắng.

Tết Hàn Thực là lễ hội mang ý nghĩa sâu sắc về truyền thống hiếu đạo và văn hóa dân gian của người Việt. Việc làm và thưởng thức bánh trôi, bánh chay không chỉ giúp kết nối các thế hệ trong gia đình mà còn giữ gìn những giá trị quý báu của người xưa truyền lại. Món bánh giản dị nhưng chứa đựng tình cảm sâu nặng, là lời cầu chúc bình an, may mắn cho mọi nhà.